euskerako ipuina

Gerra

Bat-batean, laino ilun ugari hasi ziren sortzen edonon, alarma hotsa piztu eta jendea korrika eta zarataka hasi zen. Zerua ilundu eta hegazkinez bete zen, hurbiltzen ziren heinean bonbak botaz eta minutu batzuk arinago lasai-lasai zebilen mota guztietako jendea hiltzen, gizon edo emakume, gazte edo zahar, berdin zen, denak hilda, odolez beteta edo zarataka, gertatu zena ulertu ezinik.

 

5 urte nituen gerra hasi zenean, nire aita, Pedro, nazionalisten kontra borrokatzera irten zen, nire ama, Kontxa, ospitalean laguntzen zuen erizain moduan txanpon batzuen truke, 4 seme alabekin, ni txikiena orduan, ezin zuen ia gu zaindu, nahiz eta egia esan ez ninduen inoiz ama moduan zaindu, gerra hasi baino arinago beti zebilelako nire aita edo anaien atzetik eta aldi berean lanean. Gure auzokide batek,Tomasak, zaindu ninduen txikitatik nire ama izango balitz moduan.

 Erandion, oilategian egin zuten zulo batean ezkutatzen ginen ia egun osoan, herriko zaharrekin batera , orduak eta orduak pasatzen genituen han sartuta, handik irtetean aititeren baratzera joaten nintzen janaria lapurtzera, eta garai hartan neukan soineko zuria lupetzez zikintzen nuen. Hegazkinak etortzen zirenean berriz bunkerretan sartzen ginen korriketan. Egun batean, alarma jo zuenean Tomasak eskutik hartu ninduen eta korrika joan ginen bunkerrerantz, Tomasa oso urduri jartzen zen alarma hotsa entzutean, eta egun horretan korrika zebilen jende guztiaren artean Tomasa eta nire eskuak banandu egin ziren nahi gabe, lurrera erori nintzen eta kolpe on bat jaso nuen lurraren kontra, jendea korrika jarraitzen zuen, eta ni hantxe nengoen lurrean, kopeta eta okotzean bi zauri handirekin eta nire soineko zuria odolez beteta, nire inguruan bonbak jausten ziren bitartean.

Dena pasatu zenean errepublikako soldadu batzuek hartu eta ospitalera eraman ninduten, hantxe zauriak sendatu zizkidaten nahiz eta oraindik haien marka izan.

 

Urte eta erdi pasatu zenean gutxi gora behera gizon batzuk gure etxeko atea jo zuten eta amarekin hitz egiten egon ziren. Gure aitaren jaka bat eta bere zedula (gaur egun bere D.N.I.a izango zena) eman zioten. Gero amak, aita hil zela esan zigun, ikusten zenez atxilotuta zegoen tokian ez zegoen denentzako janaririk eta gizon asko hil zituzten, aita horietako bat. Hurrengo egunean joan zen ama apaizarengana hileta prestatzen hasteko, baina apaizak ezetz esan zion, gerra amaitzean egingo ziola badaezpada, gainontzeko guztiekin batera.

Hilabeteak pasatu ziren eta egun batean landa batean neska talde bat geundela jolasten, bat-batean urrutian itsura txarreko gizon bat ikusi genuen, arropagatik soldadua zirudien baina bere itxura eta ileagatik eskale bat zirudien. Neska guztiak korrika joan ziren handik soldadu bat zela pentsatuz ni izan ezik, ni berarengana joan nintzen, aurpegira begiratu eta hauxe esan nion:

-Aita?

-Zu Kontxita zara, nire alaba.

Besarkatu eta musu pare bat eman zizkidan, seguruenik bizitza osoan eman zizkidan bakarrak. Gero amarengana bidali ninduen hor zegoela abisatzeko. Etxera ailegatu nintzenean amari esan nion aita bazetorrela eta berak ezetz esaten zidan, aita hilda zegoela eta txorakeriak esateari uzteko, azkenean aita eskailerak igo zituen arte eta ama pozaren pozez beragana joan zen; guri etxetik kanpora joateko esan ziguten eta nire izeko eta amaren artean garbitu, ilea moztu eta konpondu zioten oso ahul baitzegoen. Gero kontatu zigun fusilatzera eraman zutenean garizko landa batzuetara bere lagun batek lurrera bota zuela bala heldu baino arinago eta garia oso altu zegoenez ihes egitea lortu zuten errota batera ailegatu arte, hantxe uretan sartu ziren sastraka batzuen atzean soldaduek ez ikusteko. Errotako jendea batzuetan ogi pixka bat eta ardoa eramaten zieten, baina hantxe sartuta pasatu zuten denbora asko etxera heltzea lortu zuten arte.

Gau horretan bertan etorri zen osaba Jildo, aitaren anaia, handik ospa egin behar zuela esateko, herriko jendeak bazekielako bizirik zegoela eta udaletxean parte emango zutela zioten, alkatea aitaren gaztaroko laguna zenez ahal zuen denbora guztia lortzen saiatuko zela esan zion baina laster joan behar zen bestela hil egingo zuten. Hurrengo egunean Zornotzarantz zetorren kamioi batean ihes egin zuen.

“Forjas” lantegia, Erandion ere hasi zena, Erandiotik ere bota zuten. Bi anai ziren fabrikaren nagusiak eta zorionez haiek ere Zornotzara etorri ziren eta fabrika berria sortzerakoan nire aita hartu zuten soldatzaile moduan.

Urte batzuk pasatu ziren aitak guretzat etxe bat aurkitu zuen arte Astepen (Zornotzako kale bat), eta han jaio zen nire azken ahizpa, Mirentxu. Noizean behin nire aita lanetik bueltan, arazoren batean sartzen zen eta udaletxeko ziegetan sartzen zuten , baina lantegiko nagusiei eta lagunei esker ateratzea lortzen zuten. Gerra amaitu ondoren Zornotzan bizi ziren frankoren aldekoak beti zeuden nire familia izorratu nahian, bai eskolan, lantegian edo auzoan bertan. Eskerrak ni ausarta nintzela eta nire nebarekin batera denak usatzen genituela.